YANIT: OLAN VE GELEN[*]

“Ve bizim en güzel öldüğümüzdür bu: yaşamak.” [1] Teşekkür ediyorum sevgili Zeynep, [2] Dilersen önce küçük bir “tavzih”l...

“Ve bizim en güzel öldüğümüzdür

bu: yaşamak.”[1]

Teşekkür ediyorum sevgili Zeynep,[2]

Dilersen önce küçük bir “tavzih”le başlayalım, bu ülkede Kürt kimlikleriyle yaşamak isteyen ve bunu ihsas ve ifade eden Kürtlere yönelik saldırganlık, “yeni” bir şey değil. Dahası, salt Kürtlere özgü bir durum da değil, kökü “Kurucu Baba”ların “Bu ülkenin aslî unsuru Türklerdir, diğer anasır ancak Türklere kölelik etmek için vardır” söylemlerine dayanan bu etnik merkezcilik, Kürdün olduğu gibi Ermeni’nin, Rum’un, Yahudi’nin, Roman’ın, zamanı gelir Laz’ın, Çerkes’in, Boşnak’ın, Alevî’nin üzerine boşanır zincirlerinden. Başlangıçta mesele bu coğrafyayı, ama asıl olarak da sermayeyi “Türkleştirmek” (bütün “laiklik” iddialarına karşın, Sünnî-İslâm “Türk” olmanın mütemmim cüz’üdür) o zamanın rüyası “milli burjuvazi”yi yaratabilmekti -gayrımüslim unsurların etnik-merkezci söylemlerin eşliğinde şu ya da bu biçimde tasfiye edilmesi, “milli” bir kapitalist sınıf yaratabilmenin olmazsa olmazı olarak görülüyordu. Halk, yağmadan aldığı payla bu suça ortak edildi: bu ülkede yaşayıp da varidatında gayrımüslimlerden gasp edilmiş bir ev, bir dükkân, bir değirmen, birkaç altın ya da bir kadın bulunmayan kaç aile vardır ki?

Demek ki etnik-merkezci (ya da dilerseniz “ırkçı”) söylemin tarihi, en azından Cumhuriyet tarihi, hatta bir miktar gerisine dek uzanır bu topraklarda. Ve egemenler/yönetenlerle yönetilenlerin suç ortaklığına dayanır.

“Peki sermaye artık büyük ölçüde Türkleştiğine ve ortada nefret söylemine hedef kılınacak Rum, Ermeni vb. kalmadığına göre bu tip olaylar neden devam ediyor?” diye sorduğunuzu duyar gibiyim.

Kürtlerin 1990’lı yıllardan itibaren başlattıkları kalkışma, bu “millet”in  nicedir en diplere bastırılmış, en derinlerde yatan paranoyasının suyüzüne vurmasını tetikledi: kendisinin tahayyül ettiği kadar homojen, kaynaşmış vb. bir kitle olamayabileceğinin açığa çıkması. Egemenlerin yıllardır kitlelerin bilinçaltına işlediği “bölünme/ parçalanma” korkusu...

Din (burada İslâm’ın Sünnî versiyonu), milliyetçilik ve erkek egemenliği, egemenlerin, yöneticilerin halkın kendisini homojen bir kitle olarak algılamasını sağlayabilmek için başvurduğu en yalın, kaba ve vasati söylemlerdir. Temelde Sünnî-Müslüman-Türk erkeğinin T.C. yurttaşı olmanın kendisine sağladığı avanta(j)ları (belki başını sokabileceği bir ev, belki üç kuruş kazandığı bir iş, belki küçük bir dükkân, evde çamaşırlarını-bulaşıklarını yıkayan bir kadın...) yitirebileceği gizil tehdidine yaslanan söylemler.  Vasattan olmanın, çoğunluktan olmanın avantajlarından vazgeçmenin olanaksızlığına seslenirler. Özellikle orta alt ve orta sınıfların kendilerini (iktisaden ya da siyaseten) risk altında hissettikleri zaman bu söylemler, “vasat-dışı”nda, “sürüden ayrı olan”da, “öteki”nde patlak veren dizginsiz bir öfkeyi tetikler...

Kürtçe konuşan, Kürtçe türkü söyleyen ya da Kürtlüğünü şu ya da bu biçimde açık edenlerin milliyetçi-ırkçı saldırıların hedefi olması, AKP iktidarını “demokrat, liberal, açılımcı, vb.” bulanlar dışında bu bakımdan hiç de şaşırtıcı değil.

Çünkü AKP iktidarı, kendisinin ya da “liberal” ideologlarının kendisi için söyledikleri ne olursa olsun, hiç de “demokrat, liberal, açılımcı, vb.” değil; tam tersine, Marx’ın “Tarihi üreten kötü yanıdır” aforizmasını doğrularcasına, bu toplumun en vulger, en milliyetçi-muhafazakâr, en eril merkezci, en ötekileştirici vasatından türemekte... Türk sağının İslâmcı-faşizan kanadını besleyen damarla süregen bir rezonans içinde... (Bir süre önce Cumhurbaşkanlığına seçilmiş zatın “Bana afedersiniz Ermeni bile dediler” sözü hâlâ kulaklarımızda çınlamıyor mu?)

Bana kalırsa AKP iktidarı, “açılım” adı altında Kürtlere “verebileceklerini” (seçmeli Kürtçe dersleri, Kürtçe TV, yer isimlerinin iadesi, Kürtçe isimler vb.) bir “limit”e bağlamıştı. Beklentisi, Kürtlerin bu “lütuf”ları sevinç ve minnetle kabullenip, AKP’ye tam destek sağlamalarıydı. Böylece, AKP toplumun kronikleşmiş bir yarasını “çözüm”e kavuşturmuş olacaktı.

Ancak evdeki hesap çarşıya uymadı. Kürtlerin AKP’nin kendilerine “bahşettikleri”yle yetinmediğini, kendi gündemlerini izlediklerini görmek, AKP için acı bir düşkırıklığı oldu. Kuzey-Batı (Türkiye) Kürdistanı’nda Kürt partisinin etkisini kıramayacağını anlamak da öyle.

Bunun üzerine AKP yönetimi hızla (“Kürt açılımı” nedeniyle zemin kaybetmekte olduğu) “vasat”a doğru dümen kırdı - çünkü vasata ayarlı bir dil, iktidarda tutunabilmenin güvencesidir. Böylelikle bir yandan “devletin süregenliği ve bekası”nın artık kendi omuzlarında bir görev olduğuna dair mesaj vermeyi, bir yandan MHP’ye kaymakta olan milliyetçi-muhafazakâr kesimleri zaptetmeyi, bir yandan da Kürt siyasetine (sopa göstererek) gözdağı vermeyi hesaplıyorlar.

Ben bu gelişmelerin, son zamanlarda “ekolojik-demokratik cumhuriyet”/ “demokratik özerklik” vb. söylemlerin etkisiyle, AKP karşısında “hayırhah” bir tutum benimseyen Kürt kesimleri için uyarıcı olmasını umuyorum. Nihayetinde kimsenin kimseyi ötekileştirmediği, aşağılamadığı, vurup-kırmadığı kardeşlik coğrafyası, milliyetçilikten ya da dincilikten nemalanmayan mülksüzlerin, Kürt ve Türk emekçilerin özgür iradesi ve mücadelesiyle biçimlenebilecektir...

15 Eylül 2014, Ankara.

N O T L A R

[*] Kaldıraç, No:161, Kasım 2014…

[1] Edip Cansever.

[2] Hocam, Türkiye’de son zamanlarda Kürtçe konuşan, Kürtçe şarkı söyleyen ya da Kürt olduğu tespit edilen yurttaşlara dönük saldırılar gerçekleştiriliyor. Saldırılar sonucu insanlar yaşamlarını yitiyor. Siyasi parti ve STÖ temsilcileri saldırıların, iktidarın Kürt siyasetçilerine dönük zaman zaman kullandıkları ırkçı söylemlere bağlıyor. Hükümetin, Kürt politikası da yine bu saldırıları meşru kılacak bir pozisyonda oluyor. Saldırganlar yargılanmıyor, yargılansa bile adeta teşvik edici, yeni saldırılara davetiye çıkarıcı bir cezalandırma sistemi uygulanıyor.

Zaman zaman görüştüğümüz ve yerlerinden ekonomik nedenlerle göç etmek zorunda kalmış Kürt kökenli işçi yurttaşlar, çalıştıkları kentlerde kimliklerini saklamak durumunda kaldıklarını ifade ediyorlar. Ülkede yaşam haklarının gasp edildiğini ve can güvenliklerinin olmadığını savunuyorlar. Daha çok soru cevap şeklinde değil ancak, siz tüm bunları nasıl değerlendirirsiniz?
İktidarın kullandığı ırkçı ifadeler, saldırıları perçinliyor mu?

Bir yandan “çözüm süreci” konuşuluyor, diğer yandan hâlen Kürtçe okulların açılması, Kürtçe harflerin kullanılması, Kürtçe şarkıların söylenmesi dahi ülkede “sorun” olarak görülüyor. Diyarbakır’ın Lice ve Bağlar kaymakamları, Kürtçe için “yasa dışı Kürtçe” şeklinde ifadeler kullandı. Bu ifadeler de saldırıları körüklemez mi?

Bu yaşanılanlar üzerinden bir değerlendirme yazabilirseniz çok sevineceğim. Zeynep Kuriş, DİHA, 15 Eylül 2014.